De rol van ontstekingen

De rol van ontstekingen bij het ontstaan van chronische pijn

Iets wat mee kan spelen bij chronische pijn is ‘een (langdurige) ontsteking’. Ontstekingen zijn reacties van je lichaam op schade of infecties (= een ziekte door bv. een bacterie of virus). Ze zijn bedoeld om je te beschermen, maar soms blijven ze te lang aanwezig en veroorzaken ze juist problemen, zoals chronische pijn. In dit artikel bespreken we hoe ontstekingen chronische pijn kunnen beïnvloeden, wat de oorzaken zijn, en wat je zelf kunt doen om je lichaam te ondersteunen.

Wat is een ontsteking?

Een ontsteking is een reactie van je lichaam op iets wat schade kan veroorzaken, zoals een wond of een infectie. Het is een onderdeel van het immuunsysteem, dat probeert om die schade te herstellen. Soms kan een ontsteking echter langer duren dan nodig is, en dan kan het juist pijn en andere problemen veroorzaken.

Ontstekingen in je zenuwstelsel: ‘Neuro-inflammatie’

Een wellicht moeilijker woord dat je vaak tegenkomt rondom ontstekingen en aanhoudende pijn is ‘neuro-inflammatie’. Het betekent dat er ontstekingen zijn in je zenuwstelsel: je brein en ruggenmerg.

Dit kan een belangrijke oorzaak zijn van chronische pijn, vooral als er geen duidelijke blessure of oorzaak (meer) is. Bij neuro-inflammatie raken de zenuwcellen overprikkeld, waardoor ze pijnsignalen naar je hersenen blijven sturen. Zelfs als er niets meer ‘mis’ is. Dit kan gebeuren door stress, infecties of langdurige overbelasting. Omdat deze ontstekingen in je zenuwstelsel zitten, kan de pijn moeilijk te behandelen zijn met gewone pijnstillers.

NB: chronische pijn heeft vaak meerdere oorzaken

Chronische pijn is een ingewikkeld probleem, dat meestal niet door één ding wordt veroorzaakt. Ontstekingen kunnen een rol spelen, maar zijn vaak niet de enige reden voor de pijn. Andere factoren, zoals beschadigde zenuwen, stress, leefstijl, erfelijkheid, of oude blessures, kunnen ook bijdragen aan het ontstaan en blijven bestaan van de pijn.

Daarom is het belangrijk om naar het hele plaatje te kijken en verschillende oorzaken en factoren mee te nemen in de behandeling. Een brede aanpak, waarbij je zowel je lichaam als je geest verzorgt, is vaak het beste om chronische pijn aan te pakken. Dit betekent vaak dat je niet alleen bijvoorbeeld ontstekingen moet aanpakken, maar ook aandacht moet besteden aan andere onderdelen van je gezondheid en welzijn.

Oorzaken van langdurige ontstekingen

Langdurige (chronische) ontstekingen kunnen door verschillende dingen worden veroorzaakt. Een paar voorbeelden:

1. Auto-immuunziekten: hierbij valt je immuunsysteem per ongeluk je eigen lichaam aan, wat leidt tot voortdurende ontstekingen.
2. Chronische infecties: langdurige infecties, zoals hepatitis, kunnen aanhoudende ontstekingen veroorzaken.
3. Ongezonde voeding: voedingsmiddelen met veel suiker, transvetten en bewerkte ingrediënten kunnen ontstekingen in je lichaam stimuleren.
4. Stress: langdurige stress kan ervoor zorgen dat je lichaam steeds in de ‘vecht-of-vlucht’-stand blijft, wat ontstekingen kan verergeren.
5. Milieuvervuiling: schadelijke stoffen in de lucht of in je omgeving kunnen bijdragen aan ontstekingen.

Nogmaals: bij chronische pijn is er vaak meer gaande in je lichaam en brein dan één oorzaak. Bij veel artrose- of reumapatiënten blijft de pijn bijvoorbeeld bestaan, óók als de ontsteking of de ‘schade’ in het lijf is opgelost door bijvoorbeeld therapie of een operatie. Het is dus altijd goed om breder te kijken, maar ontstekingen kunnen zeker meespelen.

Bij welke ziektebeelden met langdurige pijn kunnen ontstekingen meespelen?

Er zijn verschillende ziekten waarbij chronische ontstekingen een rol spelen in het veroorzaken van aanhoudende pijn. Ook hier noemen we enkele voorbeelden:

• Reumatoïde artritis: hierbij veroorzaakt het immuunsysteem ontstekingen in de gewrichten, wat pijn en stijfheid veroorzaakt.
• Fibromyalgie: deze aandoening veroorzaakt wijdverspreide pijn, en er wordt gedacht dat ontstekingen hierin een rol kunnen spelen.
• Ziekte van Crohn: dit is een darmziekte die ernstige pijn en ontstekingen veroorzaakt.
• Lage rugpijn: chronische rugpijn kan soms worden veroorzaakt door ontstekingen in de gewrichten van de rug.
• Multiple sclerose (MS): bij deze ziekte ontstaan ontstekingen in het zenuwstelsel, wat pijn en andere problemen veroorzaakt.

Hoe kunnen ontstekingen pijn beïnvloeden?

Ontstekingen kunnen zowel positieve als negatieve invloed hebben op pijn.

Aan de ene kant zijn ontstekingen nuttig, omdat ze het herstel van je lichaam ondersteunen. Maar als ontstekingen te lang aanhouden, kunnen ze zenuwen gevoeliger maken, waardoor pijn juist erger en langduriger wordt. Dit betekent dat iets wat normaal niet pijnlijk is, door een ontsteking toch pijn kan doen.

Het immuunsysteem speelt daarbij een belangrijke rol. Als het immuunsysteem een ontsteking niet goed onder controle heeft, kan de ontsteking blijven doorgaan. Zelfs als de oorspronkelijke oorzaak al is verdwenen. Dit kan leiden tot voortdurende pijn en schade aan je lichaam. Je zenuwstelsel kan hierdoor extra gevoelig worden, wat een doorgaande cirkel van pijn en ontsteking veroorzaakt.

Het belang van leefstijl(zorg) bij chronische ontstekingen

Omdat ontstekingen vaak een rol spelen bij chronische pijn, is het belangrijk om in de zorg meer aandacht te besteden aan leefstijl.

Het is zeker niet altijd makkelijk, maar door je leefstijl aan te passen kun je ontstekingen verminderen. Je lijf weer minder gevoelig maken voor ontstekingen. En daarmee uiteindelijk ook de pijn verlichten.

Er zijn verschillende dingen die je je lichaam ondersteunen om chronische ontstekingen tegen te gaan. We noemen er een paar, maar vraag een leefstijlbehandelaar om er samen met je goed naar te kijken. En je te helpen in het aanpassen van je (dagelijkse) gedrag.

1. Gezonde voeding: eet veel groenten, fruit, volkoren producten en gezonde vetten, zoals die in vis en noten. Vermijd suiker, bewerkte voedingsmiddelen en transvetten. Ook groene thee en koffie[KH1]  hebben een bewezen werking tegen ontstekingen, al verdwijnt dat effect als je suiker en melk toevoegt.
2. Beweging: regelmatig bewegen helpt om ontstekingen in je lichaam te verminderen en je gewicht onder controle te houden.
3. Stress verminderen: probeer stress te beheersen door bijvoorbeeld yoga, meditatie of mindfulness. Ga samen op zoek naar wat jou in je leven (veel) stress bezorgt en probeer aanpassingen te maken.
4. Goed slapen: voldoende slaap is belangrijk voor je immuunsysteem en helpt je lichaam om om te gaan met ontstekingen. Onderzoek samen hoe je jouw slaappatroon kunt verbeteren.
5. Stoppen met roken: roken veroorzaakt ontstekingen en vergroot het risico op chronische ontstekingen.

Ontstekingen en pijn: meer onderzoek is nodig

Hoewel er steeds meer bekend raakt over de rol van ontstekingen bij chronische pijn, is er ook nog steeds veel dat niet begrepen wordt. Meer onderzoek is nodig om uit te vinden hoe we ontstekingen beter kunnen beheersen en hoe we veranderingen in leefstijl kunnen inzetten om pijn te verminderen.

Dit onderzoek kan uiteindelijk leiden tot betere behandelingen voor mensen met chronische pijn en een betere kwaliteit van leven.

---

Meer lezen:

• Chronische ontstekingen en de invloed op je lichaam en geest (Centrum voor Leefstijlgeneeskunde)
• Chronische ontstekingen (Gezondheidsplein)
• https://www.ntvh.nl/verborgen-chronische-inflammatie-kan-leiden-tot-levensbedreigende-aandoeningen/ 

---